W „Nowinach” z 6 lutego 2019 r. ukazał się artykuł autorstwa Barbary Kubicy-Kasperzec pt. „Smog? A co to takiego”. W artykule tym wypowiada się m.in. Prezydent Rybnika Pan Piotr Kuczera, stwierdzając, że „Miasto wyczerpało możliwości prawne, dziś możemy jedynie zadbać o mienie ZGM i to będziemy robić”. Prezydent stwierdza również, że w dalszym ciągu będzie apelował do tych, którzy mają realny wpływ na zmianę prawa w Polsce oraz apelować do samych rybniczan, by nie truli się sami. Dwa ostatnie postulaty są nad wyraz słuszne, należy jedynie zastanowić się czy w sposób skuteczny wdrażane są one w życie. Natomiast szczególnie zastanawia mnie stwierdzenie, że „Miasto wyczerpało możliwości prawne”. Z moich obserwacji oraz rozmów czy wymiany maili z osobami zainteresowanymi tematem wyłania się jednak obraz diametralnie odwrotny.
Wydaje się, że wielokrotne przekroczenia norm jakości powietrza w Rybniku wynikają m.in. z tego, że jak do tej pory sprawa rozwiązania problemu niskiej emisji była traktowana całkowicie po macoszemu, zarówno na poziomie samorządowym, jak i krajowym. W artykule poniżej przedstawię rozwiązania, które należy podjąć, tak by skutecznie zmierzać do rozwiązania problemu, a których jak dotąd miasto nie zrealizowało lub też zrealizowało tylko w niewielkiej części.
Problem niskiej emisji jest problemem bardzo szerokim, który dotyka szeregu kwestii: ekonomicznych, środowiskowych, gospodarczych, prawnych, technologicznych, psychologicznych, społecznych i szeregu innych. Wynika również z wieloletnich zaniedbań na każdym szczeblu: krajowym, wojewódzkim oraz samorządowym. Nie sposób rozwiązać problem smogu bez wdrożenia kompleksowej strategii oczekując tylko, że poprzez jedno czy dwa przypadkowe i nieskoordynowane działania uda się naprawić wieloletnie zaniedbania.
Ponieważ mamy do czynienia ze stanem klęski żywiołowej wdrożone działania muszą obejmować: Strategię krótkoterminową – obejmująca działania doraźne, pozwalające w jak najszybszym czasie doprowadzić do przynajmniej częściowego ograniczenia zagrożenia – możliwie jak najszybciej, realnie sezon grzewczy 2019/2020 oraz Strategię długoterminową – działania wielopłaszczyznowe mające na celu znaczącą poprawę jakości powietrza poprzez rozbudowę ciepłociągów i gazociągów oraz zachętę jak największej społeczności do korzystania z nich. Strategia długoterminowa zakłada również działania zmierzające do ograniczenia emisji przemysłowych i z komunikacji. Termin realizacji strategii długoterminowej to roboczo 2030 rok.
Działania, których realizacja konieczna jest do zakończenia stanu klęski żywiołowej, a które możliwe są zarówno od strony prawnej, jak i od strony formalnej obejmują:
Inwentaryzację kotłów w gminie (właściwie szokujące jest, że tak proste zadanie nie zostało do tej pory wykonane. Bez informacji o stanie początkowym właściwie nie sposób jest ustalić właściwego kierunku działania). Inwentaryzację można przeprowadzić stosunkowo prosto z wykorzystaniem: ewidencji budynków z zasobu geodezyjnego, straży miejskiej, straży pożarnej, kominiarzy, ankiet (np. w kościołach, w Gazecie Rybnickiej, dostarczonych bezpośrednio mieszkańcom tak jak zawiadomienia o podatkach czy opłacie za odpady), spotkań w ramach rad dzielnic – jeden z elementów wypełnianie ankiet, wykorzystanie systemu sms, bieżącej aktualizacji inwentaryzacji w oparciu o Zgłoszenia, Pozwolenia na budowę itp.
Graficzne opracowanie wyników inwentaryzacji oraz nałożenie wyników inwentaryzacji na RSIP. Graficzne przedstawienie umożliwi łatwy dostęp do informacji dla wszystkich zainteresowanych podmiotów, będzie spełniać funkcję uświadamiającą o skali zagadnienia wśród użytkowników instalacji na paliwo stałe i ich sąsiadów. Powinno być tak skonstruowane pod względem komunikacji wizualnej by w dłuższym okresie prowadziło do chęci poprawy standardu energetycznego własnego budynku na tle innych.
Edukację w zakresie prawidłowego użytkowania kotła na paliwa stałe. Problem smogu wynika w dużej mierze z braku umiejętności użytkowania kotłów, a także użytkowania niewłaściwego paliwa. Jak się okazuje powszechne jest wykorzystywanie typu węgla niezgodnego z zaleceniami producenta, co skutkuje nieskutecznym, zwiększającym znacząco emisje działaniem kotła. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z dnia 22 czerwca 2010 r.) §4 ust. 1 pkt. 2: zabronione jest (…) użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z przeznaczeniem albo warunkami określonymi przez producenta. Należy przedsięwziąć szeroko zakrojoną akcję informującą o tym jak należy użytkować kocioł i jakiego typu węgla używać, tak by nie naruszać przepisów (nie tylko spalanie odpadów jest naruszeniem prawa, także niewłaściwe użytkowanie urządzeń).
Rozpoznanie źródeł pozyskiwania węgla: informacje z okolicznych kopalń, informacje ze składów węgla, informacje z ankiet od mieszkańców. Często pojawiają się informacje o braku możliwości kupienia właściwego węgla dedykowanego konkretnemu kotłowi zgodnie z instrukcją jego użytkowania. Na składach z kolei brak jest informacji z jakim węglem mamy do czynienia. Badanie jakości węgla to koszt zaledwie 350 zł w akredytowanym laboratorium, może UM powinien przeprowadzić tego typu kontrole sprawdzające? Rozeznać jak wygląda rynek węgla? Skąd kupujemy węgiel? Skąd kupują węgiel jednostki podlegające UM czy pozostające w zasobie ZGM?
Zlecenie badań lub też odszukanie informacji w dotychczasowych opracowaniach (np. GIG, ICHPW w Zabrzu, Politechniki, Uniwersytety), które typy węgla są mniej szkodliwe i bardziej nadają się do użytkowania w domowych kotłach.
Rozpoznanie dostawców kotłów - Czy piece, które teoretycznie spełniają różne normy w rzeczywistości, na skutek błędów konstrukcyjnych nie są w stanie prawidłowo spalać węgla? Część kotłów, nawet tych najnowszych jest przystosowana do spalania tylko i wyłącznie jednych gatunków węgla (ich badania na poziomie akredytacji dopuszczającej do sprzedaży prowadzone były na właściwym typie węgla, a użytkowane w domach już nie) – brak jest powszechnej wiedzy na ten temat.
Pozyskanie informacji od straży miejskiej o miejscach dotychczasowych kontroli. Straż miejska nie powinna skupiać się na sprawdzaniu czy spalane są odpady, gdyż to obecnie całkowity margines, lecz na informowaniu w jaki sposób należy właściwie użytkować kocioł. Kłęby dymu, które tak często obserwujemy wynikają z braku wiedzy na temat właściwego użytkowania kotła. Istnieją podmioty prowadzące szkolenia dla straży miejskiej, może należałoby wysłać pracowników SM na takie szkolenie?
Utworzenie strony internetowej przez UM dedykowanej wyłącznie informowaniu o postępie działań w zakresie walki z niską emisją. Istotnym problemem jest bowiem brak przepływu informacji ze strony Urzędu Miasta. Nawet jeśli jakieś działania są prowadzone, to często mieszkańcy nie mają w tym temacie wiedzy (np. w ostatnim czasie wielkim zaskoczeniem dla wszystkich są jednak projekty gazyfikowania niektórych dzielnic – ale gdzie znaleźć informację na ten temat?). Na stronie powinny zostać zebrane wszelkie możliwe dokumenty, informacje, materiały, wskazywany postęp prac, założone cele, apele prezydenta do władz, osoba do kontaktu odpowiedzialna za wdrażanie programu walki z niską emisją itp. Na stronie m.in. powinno znaleźć się forum mieszkańców, tak by zapewnić pełny, oddolny przepływ informacji, możliwość podpowiadania pomysłów, wskazywania które rozwiązania są dobre, a które nie działają itp.
Kampania informacyjna na szeroko zakrojoną skalę informująca o potrzebie wymiany kotłów zgodnie z ustaleniami uchwały antysmogowej. Niestety wiele osób nie ma żadnej świadomości o terminach wymiany kotłów. Istotne jest, by proces ten rozłożyć w czasie, tak by kumulacja wymiany nie nastąpiła w ostatnim kwartale 2021 r.
Rozpisanie różnego typu konkursów np. na prawne możliwości działań, możliwości rozwiązań finansowych, usprawnienie procesu wymiany kotłów, gazyfikacji, badań węgla, strategii pozyskiwania złóż itp.
Zlecanie analiz i badań do instytutów, politechnik, laboratoriów. Istnieje szereg pytań, które do tej pory nie zostały w ogóle poruszone (zlecenie badań węgla, zlecenie badań kotłów, zlecenie opinii prawnych, zlecenie opinii czy istnieje możliwość montażu elektrofiltrów do zwykłych domowych kominów?, zlecenie czy winę za smog ponosi m.in. montaż tzw. dmuchaw w nowszych kotłach? zlecenie rzetelnych badań na temat „palenia od góry”, analiza składowych przyczyn i czynników emisyjnych, inwentaryzacja emisji przemysłowych itp., itd.).
Ciekawym problemem, a do tej pory jak sądzę nie poruszanym jest oszacowanie możliwości zaopatrzenia odbiorców w ekogroszek spełniający wymagania dla kotłów klasy V. Zasoby tego surowca są ograniczone, więc czy możliwe jest w ogóle zapewnienie dostaw dla odbiorców, którzy wymienią kotły w związku z wymaganiami ustawy antysmogowej? Czy w obliczu możliwych ograniczeń w dostawach nie jest lepiej jednak zaangażować wszystkie środki w rozwój sieci gazowych? Inwestycja w kocioł węglowy to obecnie bardzo duży koszt i należy mieć na uwadze, że w niedługim czasie mogą być konieczne kolejne zmiany kotłów, właśnie w związku z brakiem odpowiedniego paliwa lub radykalnym wzrostem jego ceny.
Zamieszczenie artykułu w prasie ogólnopolskiej opisującego problem i wzywającego do jego rozwiązania przez rząd lub też wykupienie reklamy na tej samej zasadzie wzywający rząd do podjęcia określonych działań (cyklicznie co tydzień, miesiąc, aż do skutku). Tzw. „Warszawa” może zupełnie nie mieć świadomości istnienia problemu.
Opracowanie tabeli porównawczej kosztów użytkowania danego źródła ciepła. To bardzo istotne, gdyż często mieszkańcy nie mają zupełnie świadomości jakie koszty ich czekają.
Skoncentrowanie się na dotarciu do najbardziej kopcących gospodarstw przez UM z kolejno: prośbami, propozycjami, groźbami, pozwami. Konieczna tu jest bardzo duża aktywność straży miejskiej i UM, ale i jednocześnie duża doza delikatności. Należy mieć świadomość, że kopcenie może wynikać przede wszystkim z braku wiedzy i umiejętności użytkowania kotła i użytkowania nieodpowiedniego węgla (może wystarczy zwykła edukacja), ale także i rzeczywistych problemów życiowych np.: choroba, brak pracy, rodzinne kłótnie, problemy z własnością uniemożliwiające przeprowadzenie remontu itp.
Dotarcie w pierwszej kolejności do osób, które mają wyraźny problem z paleniem w kotle – osoby, na które docierały zgłoszenia do Straży Miejskiej (jak podano w 2018 r. było to ponad 1800 kontroli) – przecież to doskonałe źródło wiedzy o osobach, które w pierwszej kolejności potrzebują pomocy;
Stworzenie realnego systemu oceny postępu działań opartego nie na wydatkowaniu środków, lecz na skuteczności. Należy określić: a) Sytuację początkową, b) Stan który chcemy osiągnąć, c) Czas, w którym chcemy osiągnąć zadeklarowane cele, d) Środki, które możemy zaangażować e) Postęp wykonywanych działań, f) Problemy, które uniemożliwiają osiągnięcie zamierzonych efektów.
Przyjęcie jako dobrej praktyki co kwartalnych (miesięcznych?) sprawozdań z realizacji działań przez Prezydenta lub odpowiedzialny za te działania wydział
Zapytanie do gmin sąsiednich o przeprowadzone przez nie działania (poszukiwanie pomysłów, zapytanie o możliwość współpracy, zapytanie o problemy, które już być może zostały rozwiązane, wspólne finansowanie analiz i badań).
Integracja wójtów/burmistrzów/prezydentów subregionu zachodniego/województwa śląskiego w celu określenia wspólnego pola działań/realizacji celów. Przygotowanie spotkania wójtów np. w Rybniku (teatr, urząd miasta). Przygotowanie wspólnego stanowiska w sprawie zmiany stanu prawnego np. wobec wojewody/urzędu marszałkowskiego/sejmu. Gminy samodzielnie mogą mieć problemy z przeforsowaniem niektórych rozwiązań na poziomie wojewody/marszałka/sądów administracyjnych czy nawet sejmu. Wspólna koalicja samorządowców zjednoczonych wokół jednego celu może przynieść wymierne efekty. A przecież to może być inicjatywa ponadwojewódzka, w skali nawet całego kraju. Niedorzecznych ustaw (także poza problemem smogu) stwarzających problemy dla samorządów są setki.
Nacisk urzędu/urzędów w różnych kwestiach na marszałka/wojewodę/sejm, powinien on mieć formę żądania, a nie petycji, gdyż zagrożone jest zdrowie i życie kilku milionów osób. Należy mieć świadomość, że jak do tej pory działania władz krajowych są całkowicie nieadekwatne do skali problemu.
Powrót do dofinansowania przez UM dopłat niezależnie od programu „Czyste powietrze”, przy czym wydaje się, że w pierwszej kolejności jednak należy mieć na uwadze dofinansowanie czy pomoc osobom ubogim (ustalenie jakiegoś progu dochodów). Należy zastanowić się nad formą dotacji: dla wielu osób, które nie mają oszczędności oraz nie mają możliwości wzięcia kredytu (brak zdolności, wbrew pozorom częsta sytuacja w naszym regionie) wyłożenie pieniędzy „ze swoich” jest niewykonalne. Z drugiej strony są również osoby, które mają wystarczające dochody (o czym Pan Prezydent często wspomina), ale które z jakiegoś powodu nie uważają problemu smogu za priorytet. Należy wdrożyć działania zmierzające do dotarcia do tych osób (zaangażowanie specjalistów od marketingu, psychologii czy ekonomii społecznej).
Maksymalne pozyskanie funduszy z programu „czyste powietrze”. Stworzenie maksymalnej liczby punktów konsultacyjnych w sprawie pomocy mieszkańcom w pozyskaniu środków z programu „Czyste Powietrze” (także informujących o innych działaniach, jak np. zbieranie ankiet). Istnienie jednego punktu konsultacyjnego jest zdecydowanie niewystarczające. Dlaczego nie ma możliwości, by zaangażować na jakiś czas większy zespół osób z UM? Pomóc wszystkim chętnym w mieście w wypełnieniu wniosków (jak miało to miejsce np. w przypadku programu 500+)? Sprawić, by jak największa ilość pieniędzy trafiła do miasta?
Zastanowienie się nad dzierżawą kotłów (pomysł gminy Marklowice) - Być może tylko dla osób w bardzo trudnej sytuacji lub osób szczególnie niechętnych wszelkim zmianom
Relokacja środków w budżecie miasta - Analiza zatwierdzonego budżetu pod kątem możliwości przesunięcia na rzecz walki ze smogiem środków przeznaczonych na inne działania, których waga nie jest aż tak znacząca, lub niewymagająca w czasie - Analiza i optymalizacja zatwierdzonego budżetu na wydatki bieżące pod kątem uzyskania środków na stworzenie wydziału/referatu walki z emisją zatrudniającego dobrze wynagradzanych kompetentnych specjalistów.
W razie braku funduszy rezygnacja z przedsięwzięć, które pochłaniając środki nie przyczyniające się do poprawy jakości powietrza – przynajmniej do czasu zażegnania największych zagrożeń. Dokonanie przeglądu działań UM, głównie w sferze kultury (np. finansowanie seriali) czy sportu, które nie są konieczne w stanie klęski żywiołowej.
Aktywizacja rad dzielnic – inicjowanie spotkań w ramach Rad Dzielnic czy zebranie informacji od rad dzielnic jak wyglądają problemy w poszczególnych dzielnicach. Zapewne radni dzielnicowi mają wiele pomysłów, należy również wykorzystać ten potencjał (27 dzielnic, w każdej po kilkunastu radnych doskonale znających problemy swoich dzielnic)
Wykorzystanie parafii z prośbą o informowanie o problemie, wypełnianie ankiet. Do kościoła co niedziela uczęszcza 30 – 40% mieszkańców, trudno jest znaleźć inne tak dobre źródło przekazywania informacji.
Wykorzystanie potencjału Miejskiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej z próbą analizy wypracowania rozwiązań na poziomie urbanistyczno-architektonicznym (kliny napowietrzające, możliwość wprowadzenia zakazów eksploatacji kotłów węglowych)
Włączenie w działania Rybnickiej Rady Kobiet np. poprzez mobilizowanie urzędu miasta do podejmowania działań i inicjatyw o charakterze ochrony dzieci, a także rozwiązań prawnych oraz wszelkich innych, poprzez apele, ogłoszenia w prasie itp.
Wprowadzenie w mpzp zapisów dotyczących zakazu palenia węglem lub tworzenia stref wolnych od węgla, czy szczególnie wskazanych do ogrzewania gazem. Całościowa analiza oraz nadanie szczególnej ochrony korytarzom przewietrzania miasta, stopniowe przywracanie w planach tych które zostały zlikwidowane. Przyjęcie zasady ochrony dolin cieków przed jakąkolwiek zabudową. W artykule z 6 lutego Prezydent mówi, że w projekcie mpzp Zamysłowa zostaną wprowadzone rozwiązania ograniczające niską emisję (jak rozumiem np. nakaz podłączania do gazociągu). Należy w tym miejscu zapytać dlaczego tylko Zamysłów? Obecnie sporządzanych jest kilkanaście mpzp, dla których również możliwe jest wprowadzenie tego typu rozwiązań.
Uchwały antysmogowe dla niewielkich terenów - art. 96 prawa ochrony środowiska dopuszcza taką możliwość.
Przeprowadzenie rozmów z kopalniami w zakresie m.in. możliwości pozyskania węgla dedykowanego wyłącznie kotłom domowym i usprawnienia sprzedaży węgla. Przekonywanie, że likwidacja kotłów na paliwo stałe nie jest tożsama z zamykaniem kopalń.
Analiza możliwości budowy nowych ciepłowni (to także możliwość zapewnienia stałego zbytu na węgiel).
Wykorzystanie pozwów jako skutecznej broni w walce o czyste powietrze. Pozwy można składać przeciwko: poszczególnym osobom, gminie, marszałkowi województwa, wojewodzie, państwu. Składanie pozwów może być skuteczne poprzez wywieranie nacisków na poszczególnych płaszczyznach. UM nie powinien bać się pozwów, a wręcz odwrotnie: winien pomóc w przygotowaniu pozwów, które można by zbiorowo wykorzystać. Co więcej, to właśnie Prezydent Miasta, na podstawie art. 379 ustawy prawo ochrony środowiska jest uprawniony do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska. Czy skorzystano z tego przepisu lub innych z tytułu VII Prawa Ochrony Środowiska (m.in. artykuły od 376 do 385)?
Wykorzystanie wobec mieszkańców szczególnie kopcących Art. 144 Kodeksu Cywilnego „Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno- gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych oraz Art. 144. 1. Prawo ochrony środowiska Eksploatacja instalacji nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska (…) poza terenem, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny. To że w sprzedaży jest nie nadający się do domowych kotłów węgiel, złe konstrukcyjnie kotły lub też nie potrafi się ich użytkować nie znaczy, że wolno powodować ponadnormatywne emisje poza swoje granice. Istnieje szereg możliwości działania na podstawie wyżej wymienionych przepisów.
Wykorzystanie art. 154 prawa ochrony środowiska „Organ ochrony środowiska może ustalić, w drodze decyzji, wymagania w zakresie ochrony środowiska dotyczące eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, o ile jest to uzasadnione koniecznością ochrony środowiska.”
Wykorzystanie rozdziału XX kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu Art. 163. §1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać: 1) pożaru, 2) zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu, 3) eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących, 4) gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promieniowania jonizującego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Art. 164.§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w art. 163 § 1, (w tym wypadku poprzez zaniechanie) Art. 165.§ 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach: 1) powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej, 2) wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla zdrowia substancje, środki spożywcze lub inne artykuły powszechnego użytku lub też środki farmaceutyczne nie odpowiadające obowiązującym warunkom jakości, Art. 172. Kto przeszkadza działaniu mającemu na celu zapobieżenie Niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach. Powyższe przepisy umożliwiają szerokie pole działania, zwłaszcza wobec organów wyższego rzędu, które poprzez swoje wieloletnie zaniechania dopuściły do zaistniałej sytuacji.
Domaganie się wprowadzenia stanu klęski żywiołowej zgodnie z ustawą z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (stan w którym trwamy w okresie zimowym wypełnia definicję ustawową w pełni).
Wprowadzenie zabezpieczeń w szkołach zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6 poz. 69). W przypadku braku możliwości wprowadzenia takich rozwiązań żądanie podjęcia zdecydowanych działań przez kuratorium czy ministerstwo.
Zaprzestanie dewastacji kolejnych terenów cennych pod względem przyrodniczym i niczym nieuzasadnionej i bezmyślnej wycinki drzew albo też zezwalanie na takowe przez podmioty inne niż UM (m.in. niechlubne przykłady zdewastowania parku przy Zebrzydowickiej, glinianki przy Kotucza, parku z kasztanowcami przy dawnym kinie Hutnik itd).
Powołanie form ochrony przyrody na obszarach cennych pod względem przyrodniczym i ustanowienie pomników przyrody (nawet kilkaset drzew w skali gminy, które spełniają definicję rozporządzenia) Powszechnie wiadomo które tereny są wartościowe pod względem przyrodniczym (vide: suikzp miasta Rybnik, waloryzacja przyrodnicza 1997 i 2017)
Przegląd suikzp i mpzp w celu zmiany tych dokumentów w miejscach, gdzie wskazują one możliwość dewastacji cennych pod względem przyrodniczym miejsc, parków, skwerów, dolin rzecznych, korytarzy przewietrzania. Niestety miejskie dokumenty planistyczne często nie brały pod uwagę ochrony cennych pod względem przyrodniczym terenów. Wiele z nich jest ciągle zagrożonych, gdyż planuje się je do zabudowy (np. Okrzeszyniec, choć tu zostały ostatnio podjęte zmiany zmierzające do poprawy sytuacji, Stawy w dolinie Rudy w dzielnicy Północ – tu m.in. planuje się budowę hali sportowej i całego kompleksu sportowego – na terenach zalewowych i stanowiących zielone płuca dzielnicy Północ, i wiele, wiele innych).
Opracowanie kompleksowej strategii rozbudowy gazociągów oraz ich wdrażanie. Założenie jak najszybszego zgazyfikowania miasta oraz wprowadzenia rozwiązań zachęcających do podłączania się do nich przez mieszkańców. Co prawda obecnie prowadzone są pewne działania, ale raz, że nie obejmują one kompleksowo całego miasta, a dwa, że ze względu na brak komunikacji duża część mieszkańców, nawet pośród zainteresowanych dzielnic nie wie, że coś takiego się dzieje.
Opracowanie kompleksowej strategii rozbudowy ciepłociągów – analogicznie jak powyżej.
Utworzenie Wydziału Ochrony Powietrza (nazwa robocza), którego celem powinna być koordynacja wszelkich działań w zakresie redukcji zanieczyszczeń powietrza w mieście. Wydaje się, że tylko powołanie takiego wydziału pozwoli na zintegrowanie wszelkich działań. Być może konieczne jest powołanie pełnomocnika odpowiedzialnego tylko i włącznie za przeprowadzenie tego trudnego zadania, tak jak miało to miejsce przy procesie budowy kanalizacji.
W tym miejscu na razie zakończę, choć można by pisać jeszcze długo.
A więc panie Prezydencie doprawdy zrobiono już wszystko? Powyższe wskazania nie wyczerpują listy działań możliwych do wdrożenia na poziomie samorządu. Co i rusz w rozmowach z mieszkańcami pojawiają się nowe pomysły, idee, problemy do rozwiązania o których nikt wcześniej nie pomyślał. W pełni zgadzam się z Panem Prezydentem, że potrzebne są rozwiązania systemowe na poziomie krajowym oraz zaangażowanie mieszkańców w modernizację swoich własnych kotłowni. Ale równorzędnie należy również wdrożyć z pełnym zaangażowaniem wszelkie możliwe działania na poziomie samorządu, to bowiem wyzwoli energię społeczną potrzebną do zmian. Nie chcemy więcej słyszeć, że „nie da się” i „nie można”, chcemy usłyszeć „damy radę” i „zrobimy”, bez jakichkolwiek wymówek, tak by móc naszym dzieciom bez wstydu spojrzeć w oczy.
Żyjemy na przełomie II i III dekady XXI wieku i oczekujmy rozwiązań na miarę XXI wieku. Potrzebujemy Rybnika z Wizją. Miasto potrzebuje kompleksowej strategii zarządzania, tak by mogło stać się miastem nowoczesnym, europejskim, dumnym ze swojego potencjału, możliwości i wdrażanych rozwiązań. Dlaczego Rybnik wraz z gminami sąsiednimi nie może stać się awangardą rozwoju w Polsce? Dlaczego nie możemy udowodnić, że chcemy i możemy? Dlaczego to nie u nas inne gminy powinny szukać rozwiązań? Czyż to nie byłaby prawdziwa promocja miasta? Dlaczego nie możemy wdrożyć wizji godnych XXI wieku? Wymiana źródeł ogrzewania winna stać się znakomitym wyzwaniem dla nas wszystkich, impulsem, który zaowocuje prawdziwym rozwojem miasta na cały XXI wiek. Stwórzmy miasto godne swoich mieszkańców, z którego będziemy dumni i z którego będą dumne przyszłe pokolenia. Rozwiązania, które teraz mamy szansę wdrożyć będą służyły naszym potomnym przez następne kilkadziesiąt lat. Stwórzmy miasto na miarę wielkich idei Władysława Webera i jego współpracowników. Prócz władz Rybnika zapraszam do włączenia się do działań, również pozostałe gminy Subregionu Zachodniego. Powyższa polemika toczona jest z Prezydentem Miasta Rybnik, gdyż tu właśnie mieszkam, jednak tylko wspólne działanie w ramach gmin Subregionu Zachodniego (22 gminy, ok. 600 tys. mieszkańców) da realne możliwości rozwiązania problemu, zachęcam więc wszystkich do włączenia się w to wielkie cywilizacyjne wyzwanie.
Jesteśmy wspólnotą, wspólnotą mieszkańców naszej ukochanej Ziemi Rybnickiej, podejmijmy więc razem to wielkie wyzwanie!
Tomasz Miłowski
Geolog, specjalista z zakresu ochrony środowiska i BHP, autor ponad 600 opracowań z zakresu ochrony środowiska i przyrody, członek Miejskiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej przy Prezydencie Miasta Rybnik, od urodzenia rybniczanin
Komentarze