O jego rybnickich korzeniach póki co wiadomo niewiele. Odkryła go niedawno Małgorzata Płoszaj, która zajmuje się badaniem dziejów miejscowej wspólnoty żydowskiej. Wiemy, że Hugo Perls wywodził się ze znanej rodziny Haase, jednej z bardziej zasłużonych, która mieszkała w mieście przez ponad 150 lat. – Natrafiłam na wzmiankę o Perlsie, przygotowując wystąpienie o tej rodzinie na konferencję poświęconą Żydom, zorganizowaną przez muzeum. Okazało się, że był wnukiem Ferdynanda Haase. Jego mama miała na imię Laura, ale nie wiem, jak miał na imię ojciec. Grób mamy do dzisiaj jest na cmentarzu żydowskim w Berlinie – mówi Małgorzata Płoszaj.
Hugo Perls urodził się 24 maja 1886 roku w Rybniku. Studiował prawo, filozofię i historię sztuki na Uniwersytetach we Fryburgu oraz w Berlinie. Jego pierwszą żoną była Kathe Perls, w 1910 roku doczekali się pierwszego syna, Franka. Dwa lata później przyszedł na świat ich drugi syn, Klaus. Kiedy Hugo skończył studia, zaczął pracować dla ministerstwa spraw wewnętrznych, a w okresie pierwszej wojny światowej pracował w niemieckich służbach zagranicznych. W 1914 roku zaczął kolekcjonować dzieła sztuki. Skąd wzięło się to zamiłowanie? Trudno powiedzieć. –Żydzi mieli liczne talenty artystyczne. Chociaż trzeba powiedzieć, że wśród nich mało było malarzy, zwłaszcza portrecistów. Religia żydowska zakazuje malowania portretów – mówi Małgorzata Płoszaj.
W każdym razie Perls zaczął pracować jako profesjonalny handlarz dziełami sztuki. Założył w Berlinie Kate Perls Gallery. Kolekcjonował i sprzedawał dzieła najznamienitszych artystów, przede wszystkim impresjonistów. Sprzedawał dzieła Picassa, Moneta, van Gogha, Cézanne’a czy Muncha. Ten ostatni (autor słynnego „Krzyku”) namalował zresztą portret naszego marszanda i jego pierwszej żony, Kate. W 1931 roku, z powodu silnego rozwoju narodowego socjalizmu w Niemczech, Perls przeniósł się do Paryża. Tam zaczął studiować dzieła Platona w oryginalnym języku. Zajmował się też pracami Goethego i Kanta. Artykuły Perlsa na temat tych wybitnych myślicieli ukazywały się we francuskich czasopismach filozoficznych. Pochodzący z Rybnika marszand wydał też wiele książek na temat filozofii. Wykładał również na Sorbonie.
W 1941 roku Perls wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, zamieszkał na Manhattanie. W tym samym roku umarła Kate. Hugo poślubił szwedzką pisarkę Eugénie Söderberg. Jego syn Frank otworzył galerię w Kalifornii, handlował m.in. w Hollywood! Był przyjacielem Picassa, pozostawał w zażyłych relacjach z rodziną Matisse\'a. Co ciekawe, brał udział w lądowaniu wojsk alianckich w Normandii jako tłumacz. Razem z amerykańskim agentem dotarł do kopii Ustaw norymberskich, podpisanych przez samego Hitlera! Jego drugi syn, Klaus, też handlował dziełami sztuki. Otworzył galerię w Nowym Jorku. W prowadzeniu biznesu pomagał mu ojciec…
Po drugiej wojnie światowej Hugo przez jakiś czas mieszkał we Włoszech. Podróżował w tym czasie po Europie. Studiował, zbierał dzieła sztuki, wydawał książki. Badał związki między sztuką a pięknem, pisał też o antysemityzmie. Jego druga żona zmarła w 1973 roku. Po jej śmierci ożenił się trzeci raz, z kolejną pisarką, Monicą Schall. Zmarł w Nowym Jorku w 1977 roku. Wcześniej, bo w 1975 roku, odszedł Frank. Klaus żył do 2008 roku. – Hugo Perls to kolejny ciekawy rybniczanin. O nim samym mamy jeszcze niewiele informacji, więcej wiemy o jego synach, kobietach. To nie byli ortodoksyjni Żydzi, byli bardzo światli, wykształceni, bogaci. Ale i tak musieli uciekać przed Hitlerem, dla którego nie było istotne, czy było się wierzącym Żydem, czy też nie – mówi Małgorzata Płoszaj.
Komentarze